اپل با حضور پررنگ در کنفرانس WWDC 2024 توانست جلوه‌ای از ویژگی‌های متعدد جدیدترین سیستم عامل گوشی‌های آیفون یا iOS 18 را به کاربران نشان دهد. با آنکه از نظر برخی کاربران ویژگی‌های معرفی‌شده در این مراسم چندان خاص و متفاوت از رقبا نبود، اما نمی‌توان منکر برخی از قابلیت‌های جذاب این سیستم عامل شد. یکی از این ویژگی‌های مهم رهگیری چشم (Eye-Tracking) است که کمتر در رسانه‌ها به آن پرداخته شد، اما این قابلیت چیست و چرا اهمیت فوق‌العاده‌ای به‌ویژه برای افراد کم‌توانا و دارای معلولیت دارد. از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله خواندنی از آی‌اپس همراه ما باشید.
قابلیت رهگیری چشم یا Eye-Tracking چیست؟
آی او اس ۱۸ یکی از جذاب‌ترین سیستم عامل‌هایی است که اپل تا به امروز آن را توسعه داده است. مجموعه‌ای بزرگ از ابزارها و امکانات متنوع و خاص، اما برخی از این قابلیت‌ها پیش از این توسط تیم‌های دیگری مانند مایکروسافت یا سامسونگ توسعه داده شده بودند. با این حال برخی از ویژگی‌های این سیستم عامل مانند رهگیری چشم موضوعی است که نظیرش را در هیچ محصول دیگری ندیده‌ایم؛ ویژگی منحصر به‌فرد که به طور مشخص برای افرادی با ناتوانی‌های حرکتی توسعه داده شده است. تصور کنید فردی که بنا به دلایلی دچار ازکار افتادگی دست شده است یا به‌دلیل یک بیماری وراثتی از داشتن دست یا انگشت محروم است بخواهد از یک گوشی یا تبلت که تماماَ لمسی است و از طریق دست کار می‌کند، در کارهای روزمره استفاده کند.
طبیعتاً استفاده از ابزارهایی مانند موبایل یا تبلت بدون واسطه یا پروتزهای مصنوعی غیر قابل تصور است. این معضل بزرگ که شاید برای ما که از سلامت کامل جسمانی برخوردار هستیم، چندان مهم یا چالش بر‌انگیز نباشد، برای افرد کم‌توان مشکلی است که نمی‌توان آسان از کنارش عبور کرد. اکنون اپل با تجربه‌ای که از توسعه اپل ویژن پرو کسب کرده، در تلاش است تا چنینی مشکلاتی را با استفاده از فناوری‌های موجود تا حد زیادی کاهش دهد.
اگر تجربه کار با هدست مجازی اپل را داشته باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که هیچ دسته یا کنترلری برای حرکت و انجام کارها وجود ندارد و تنها با حرکات چشم و دست اکثر کارها انجام می‌شود. همین ایده اساسی موجب شده است تا اپل قابلیت رهگیری چشم را به دستگاه‌های محبوب خود یعنی آیوفن یا آیپد بیاورد و به کاربرانی که مشکلات حرکتی دارند کمک کند تا از طریق حرکت چشم از این دستگاه‌ها استفاده کنند. البته این قابلیت الزاماً برای افراد کم‌توان نیست و همه می‌توانند از این ویژگی خاص و متفاوت استفاده کند. با نگاهی به گذشته می‌بینیم که شرکت اپل توجه ویژه‌ای به موضوع افراد دارای معلولیت داشته است و یکی از اهداف عمده قرار دادن بخشی با نام Accessibility در تنظیمات آیفون، آیپد و حتی مک برای انطباق سیستم عملکردی این دستگاه‌ها با محدودیت‌های کاربران بوده است.
همان‌طور که اشاره کردیم ویژگی Eye-Tracking برای اولین بار روی دستگاه‌های اپل ویژن پرو آزمون خود را پس داده‌اند و اکنون نوبت آن رسیده است که اپل آن‌ها را روی دستگاه‌های کوچک تر خود تست کند.
قابلیت رهگیری چشم چگونه کار می‌کند؟
قابلیت رهگیری چشم که برای اولین بار در سیستم عامل آی او اس ۱۸ معرفی شد از طریق بخش تنظیمات و قسمت Accessibility در دسترس کاربران قرار گرفته است. در حقیقت اپل با استفاده از دقت و فناوری‌های موجود در دوربین محصولات خود تلاش می‌کند حرکت‌های چشم کاربران را بر اساس الگوریتم‌های تعریف‌شده به چهارچوب‌های حرکتی ترجمه کند. در بخش اولیه این قابلیت، سیستم از شما می‌خواهد که با حرکت چشم یک نقطه رنگی روی صفحه را در مکان‌های مختلف رهگیری کنید و با این سازوکار دستگاه آماده دریافت فرمان از طریق چشم کاربر می‌شود.
جالب است بدانید اپل نحوه اجرای این ویژگی را ترکیبی از قابلیت‌های دوربین سلفی، پردازنده‌های قدرتمند و سیستم یادگیری ماشینی آی او اس ۱۸ می‌داند که اجازه می‌دهد حرکت چشم کاربر به‌سرعت به حرکت فیزیکی و عملیاتی در گوشی یا تبلت تفسیر شود. اگر چه ما با بررسی نسخه موجود در بتای آی او اس ۱۸ توانستیم برخی از کارها را با حرکت چشم انجام دهیم، اما این ویژگی هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد و باید منتظر نسخه نهایی و به‌روزرسانی‌های بیشتری برای آن باشیم. نکته مهم دیگر در ارتباط با قابلیت رهگیری چشم وجود تنظیمات جدیدی با نام Dwell Control که با فعال‌سازی این قابلیت کاربر می‌تواند فرایندهای پیچیده‌تر را با استفاده از این ابزارهای کنترل به‌آسانی انجام دهد.
لازم به‌‌ذکر است که این تنظیمات قابلیت شخصی‌سازی هم دارند و افراد بسته به نوع نیازها و تعاملی که با دستگاه برقرار می‌کنند می‌توانند این صفحه تنظیمات را تغییر دهند.
نکته مهمی که شاید در پس ذهن برخی کاربران وجود داشته باشد، بحث امنیت داده‌های افراد در این زمینه است. از آنجا که چهارچوب کلی رهگیری چشم وابسته به یادگیری ماشینی است، اپل مدعی است که این داده‌ها در داخل هر دستگاه به‌شکل مجزا ذخیره‌سازی می‌شود و هیچ سرور یا فرد ثالثی نمی‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد.
چه دستگاه‌هایی می‌توانند قابلیت رهگیری چشم را اجرا کنند؟
اما ویژگی رهگیری چشم متأسفانه در همه دستگاه‌ها پشتیبانی نمی‌شود و از میان دیوایس‌های موجود تنها بخش مشخصی می‌توانند از این قابلیت استفاده کنند. اگرچه هنوز داده کاملاً دقیقی از دستگاه‌های مورد پشتیبانی وجود ندارد، اما بر اساس اطلاعات منتشر‌شده به نظر می‌رسد دستگاه‌های آیفون ۱۲ به بعد و آیپد‌های با پردازنده M1 به بعد امکان اجرا و همگام‌سازی با این ویژگی را خواهند داشت. البته باید منتظر ماند و دید آیا این لیست تغییراتی خواهد داشت یا خیر.
سخن پایانی
سیستم عامل آی او اس ۱۸ علی‌رغم حرف و حدیث‌های فراوان و قابلیت‌های جدید و بعضاً تکراری توانست نظرات بسیاری از کارشناسان و کاربران را به‌خود جلب کند. در میان ویژگی‌های متعدد، قابلیت رهیگیری چشم یکی از مواردی بود که به‌سرعت مورد توجه قرار گرفت. پیشینه اپل در ارتباط با گذاشتن قابلیت‌های سمعی و بصری برای افرادی با ناتوانی‌های جسمی به سال‌ها پیش باز می گردد و موضوع جدیدی نیست، اما به‌نظر می‌رسد وجود Eye-Tracking قدمی به مراتب مهم‌تر از سایر ویژگی‌های موجود در راستای کمک به معلولان باشد. از آنجا که اپل می‌خواهد هر طیفی از کاربران بدون در نظر گرفتن شرایط جسمی بتوانند از محصولاتش استفاده کنند، وجود قابلیت رهیگیری چشم می‌تواند به گسترش اکوسیستم اپل کمک فراوانی کتد.
